Medler Ve Perslerin Hakimiyeti dönemi; M. Ö. 1800 - 1180 tarihleri arasında Anadolu ' da büyük bir devlet ve medeniyet kuran Hititler ile M.Ö 880 - 585 tarihleri arasında Van Gölü çevresinde güçlü bir devlet kuran Urartular, Doğu Karadeniz ' e komşu olmakla birlikte buraya hakim olamamışlardı. Bu iki devlet zamanında Doğu Karadeniz Bölgesi tarih bilimi bakımından oldukça karanlık kalmıştı.
M. Ö. 708 - 550 tarihleri arasında İran ' ın kuzeyinde bir devlet kurup bütün Anadolu ' yu ellerine geçiren Medler ile İran ' ın güneyinde bir devlet kurarak Medlerin işgal ettiği bütün toprakları ellerinden alan Persler ( M. Ö. 555 - 333 ) , Doğu Karadeniz bölgesine hakim olmuşlardı.
Bu iki devletin Doğu Karadeniz Bölgesiyle olan ilişkisini ele alan Heredot şöyle diyor : " . . . Medler, onun ( Kralları Astyoges ’ in ) kıyıcılığı yüzünden Persler ' in önünde boyun eğmek zorunda kaldılar. Halys Irmağının ( Kızılırmak ) üst yanına düşen Yukarı Asya ' yı, İskit egemenliği dışında, 128 yıl ellerinde tutmuşlardı. ” !
“ Asya 28 yıl İskitlerin boyunduruğu altında kaldı, ağır vergilerle bütün ülke bir yıkıntı yerine çevrildi. Halktan haraç olarak topladıkları az geliyor, akın yapıyorlar, herkesin elinde ne varsa zorla alıp götürüyorlardı. " ? Ama sonunda büyük çoğunluğu Kyaxares ' e ( M. Ö. 625 - 585 ) ve Medler ' e konuk oldukları bir gün, sarhoş edilip boğazlandılar. Böylece İskitlerin baskısından kurtulan Medler, yeniden güç kazanarak eskiden hükümleri altında bulunan ulusların efendisi olmaya devam ettiler.
"Bütün Yukarı Asya ’ yı birlikler halinde toparlayıp Halys ırmağına kadar hükmü altına alan odur. ” ( Yani Med Krali Kyaxares ' tir. )
Heredot, İran Hükümdarı Dareios yani Dara ( M. Ö. 521 - 486 ) zamanında ülkenin 20 Satraplığa “ ayrıldığını, bunlardan Paktyka ( Afganistan yöresi ) ülkesinden Ermenistan ' a ve komşuları olan ülkelerden Karadeniz ' e kadar olan yerleri kapsayan 13. hükümetin 400 talant , Moskhi ' liler , Tibaren ' liler , Makronai , Mossyikia ve Marlar ' dan ibaret olan 19 . Hükümetin de 300 talant vergi ödediğini söyler. 19. Satraplık bölgesinde yer alan uluslar, Kızılırmak ile Kolhis arasında yer alan bölgede yaşamaktaydı. O halde Doğu Karadeniz Bölgesi, Medler ' den sonra Perslerin de hakimiyetine girmiş bulunuyordu.
Heredot , “ Phasis ’ ten kıyı boyunca Terme ’ ye oradan Çanakkale Boğazına ve oradan İskenderun Körfezine kadar otuz insan soyu oturur ” demektedir. Bu soylardan Khalipler , Tibarenler , Mossynoikler ,Makronlar ve Marlar Kuzeydoğu Anadolu Uluslarını oluşturur . Heredot ’ a göre bunların ayrı uluslar olarak anılmasının sebebi, her birinin ayrı ayrı dillerinin olmasıdır, konuştukları lisanın farklılığıdır. Bu ulusların bakırı ve demiri kullandıklarını belirttikten sonra Heredot şöyle diyor : “ Dareios ’ un sefer açmış olduğu Pontus Denizi ' nin ' çevresi İskitler bir yana bırakılırsa, en geri insanlarla kuşatılmıştır. Denizin beri yanında İskitlerden başka, kafası aydınlatılmış bir ulus gösterilemez. Heredot ’ un denizin beri yanı dediği yer, İskitlerin bulunduğu Karadeniz ' in batı yakası olsa gerek.
(Kaynak: Rize Tarihi-Orhan Naci AK)
YORUMLAR