Bu bilgilerin büyük çoğunluğu Sadık Albayrak ' ın “ Son Osmanlı Uleması " adlı kitaptan, 15, 16, 17 numaralı âlimler de “ Rize İli müftüleri Albümü ” adlı dokümandan alınmıştır. Daha fazla bilgi için bu kaynaklara başvurulabilir.
1 - İbrahim Hakki Efendi: Tüccardan Hacı İsmail Efendi ' nin oğludur. 1845 tarihinde Rize ' nin Paşakuyu mahallesinde doğdu. 1887 Yılında Fatih camiinde ders okutmaya başladı. Birçok talebe yetiştirdi. 1910 yılında öldü. Kadılardan Pazarlı Abdülmecit Efendi, Pazarlı Ali Remzi Efendi ve Rizeli Hatipzade Hamit efendi icazet verdiği talebeleri idi.
2 - Köse Ömeroğlu Muharrem Lütfi Efendi: 1870 yılında
Rize ' de doğdu. İstanbul ' da müderrislik etti. Huzur hocalarındandır. 1924 yılında fıkıh müderrisliğinden emekli olmuştur.
3 - Muharrem Efendi: 1860 yılında Rize ' de doğdu. Amasya ' da müderrislik etti. 1918 yılında öldü.
4 - Musa Kâzım Efendi: 1844 yılında İkizdere ' nin Çağrankaya mahallesinde doğdu. Azaklı oğullarındandır. Rize ' de müftü Alâaddin Efendi ' den ders gördü. 1865 yılında İstanbul ' a gitti. 1882 tarihinde icazet aldı. Fatih Camiinde ve değişik illerde müderrislik etti.
5 - Ferhat Efendi ile Hacı Hafız Ahmet Efendi: Hemşin doğumlu olup İstanbul ' da müderrislik eden Rizeli âlimlerdendir.
6 - Ömer Lütfi Efendi: 1836 yılında Çayeli ' nde doğdu Süleymaniye Medresesinde müderrislik etti Huzur hocası oldu. 1912 yılında müderrisliğin yedinci derecesi olan “ Hareketli Altmışlı mertebesine yükseldi. 1918 yılında vefat etti.
7 - Ahmet Hulusi Efendi: 1839 yılında Rize ' de doğdu Süleymaniye Medresesinde müderrislik yaptı. 1881 yılında müderrislikte müderrisliğin 9. Derecesi olan " Hamse - i Süleymaniye " payesi aldı. 1893 yılında Medine kadısı oldu. 1910 ' da vefat etti.
8- Hafız Ahmet Rıfat Efendi: 1848 yılında Rize ' de doğdu. Tüccardan Mehmet Şevki Efendi ' nin oğludur. 1882 yılında Beyazıt Camiinde dersiamlığa başladı. Müderrisliğin 4. Derecesi olan " Mürsila - i Sahn ” müderrisliğine kadar terfi etti. 1924 yılında öldü.
9 - Osman Hilmi Efendi: Çayeli ’ nde doğdu. Huzur hocalarından olup Çataklı hoca diye anılır. İstanbul medreselerinde hocalık etti. 1905 yılında vefat etti Mezarı Çayeli Âşıklar Köyü mezarlığındadır.
10 - Ali Haydar Efendi: 1875 yılında Rize ' de doğdu. Fatih Camiinde ders okuttu.
11 - Cafer Sıtkı Efendi: 1852 yılında İyidere ' de doğdu. Edirne medresesinde ders okuttu. 1920 senesinde öldü.
12 - İshak Nuri Efendi: 1851 yılında Rize ' de Erganoz mahallesinde doğdu. 1880 yılında müderris, 1904 yılında Yıldız Sarayında Buharı hocası oldu. 1925 yılında vefat etti.
13 - Mehmet Hilmi Efendi: 1878 yılında Çayeli ’ nde doğdu. Çataklı hocanın oğlu olup Fatih Camiinde müderrislik etmiştir. 1959 yılında Çayeli ' nde ölmüştür.
14 - Mehmet Ali Efendi: Güneysu ilçesi Ortaköy ' de doğdu. 1852 doğumlu olan Mehmet Ali Efendi. 1893 yılında İstanbul ' da Müderrisliğe başladı. 1925 yılında memleketinde öldü.
15 - Nuh Toprak: 1874 yılında İkizdere Güneyce Nahiyesinde doğan Nuh Toprak Fatih Camiinde müderrisliğe başlamış, medreselerin kapanması üzerine Rize Müftülüğüne getirilmiştir. 1938 yılında ölmüştür.
16 - Yusuf Tolon: 1887 yılında Çayeli Çukurluhoca köyünde doğdu Fatih Desiamlığı payesi aldı. 1938 - 1950 yılları arasında Rize Müftülüğü yaptı. 1972 yılında öldü.
17 - Yusuf Karali: 1881 yılında Güneysu ilçesi Yeşilköy ’ de doğdu. 1914 yılında Fatih Medresesinde dersiam oldu. 1950 - 1969 yılları arasında Rize Müftülüğü yaptı. 1969 yılında vefat etti.
18 - Abdülaziz Efendi: 1836 yılında Çayeli ’ nin Çukurluhoca köyünde doğdu. Amasya ’ da icazet aldı. Ve Amasya Yakutiye Medresesinde müderrislik yaptı.
19 - Ahmet Mithat Efendi: 1877 yılında Hemşin ' de doğdu. 1909 ‘ da darülfünundan pekiyi derece ile mezun oldu. 1910 tarihinde Süleymaniye Medresesinde müderrisliğe başladı.
20 - Osman Nuri Efendi: 1840 yılında Çayeli ’ nde doğdu. 1882 yılında Süleymaniye medresesinde müderris oldu. Huzur hocalarındandır. 1917 yılında tekaüt oldu.
21 - Yakup Fevzi Efendi: 1845 yılında Kendirli köyünde doğdu. 1887 yılında Fatih Camiinde müderris oldu. 1921 yılında Fatih Camii Dersiamı iken vefat etti.
22 - Yakup Hilmi Efendi: 1835 yılında Veliköy ' de doğdu. Rize, Konya ve Kayseri ' de okudu. İstanbul ' dan icazet aldı. 1868 yılında Mekteb - i Nüvvab ’ ın ( kadı yetiştiren mektep ) müdürü olmuştur. Kudüs, Mekke, Ankara İzmir gibi büyük merkezlerde kadılık yaptıktan sonra tekrar Mekteb - i Nüvvab ’ a müdür olmuş ve 1913 yılında vefat etmiştir.
23 - Temuşoğlu Mehmet Hulusi Efendi: 1871 yılında Hemşin ' in Kala - i Balâ köyünde doğdu. Pazar Apso ( Suçatı ) medresesinde okudu. Tahsil için Arabistan, Türkistan, Tataristan, Afganistan memleketlerini gezdi. Fatsa Medresesinden icazet aldı. Arapça, Farsça Lazca ve Rusça bilirdi. 1915 senesinde Fatsa Medresesi müderrisi oldu.
24 - Çolakoğlu İsmail Hakkı Efendi: 1852 yılında Çayeli ' nde doğdu. Çataklı Osman Hilmi Efendi ' den icazet aldı. 1891 yılında Süleymaniye dersiamları arasına katıldı.
25 - İbrahim Hilmi Efendi: 1848 yılında Pazar ' da doğdu. 1880 yılında İstanbul ' dan icazet aldı. Çeşitli illerde kadılık ve müderrislik yaptı.
26 - Akreboğlu Cafer Sıtkı Efendi: 1852 yılında İyidere ilçesi Taşhane köyünde doğdu. İstanbul ' da Rizeli Abbas Efendi ' den icazet aldı. Edirne ' de müderrislik etti. 1921 yılında öldü.
27 - Yusuf Dehrizade Abdülkadir Efendi: 1868 yılında Hemşin ' de doğdu. 1895 yılında Mekteb - i Nüvvabı bitirdi. Fatih Camiinde müderris oldu. Hadis ve fıkıh müderrisliği yaptı. 1917yılında huzur hocası olmuş ve 1925 yılında vefat etmiştir. Kaynak: Eğitimci-Yazar Orhan Naci AK “Rize Medreseleri ve Medrese Âlimleri”
YORUMLAR