Tarihimize geri dönersek, Osmanlı Mebuslar Meclisi bünyesinde çeşitli milletlerden mebusların bulunması, ülkede çok ileri seviyede demokrasinin bulunduğunun bir göstergesidir. Halbuki İn-giltere ve Fransa gibi ülkelerin parlamentolarında İngiliz ve Fransızların dışındakilere parlamen-toya girme hakkı tanınmazdı. Osmanlı, azınlıklara seçme ve seçilme hakkını vermiştir. Fransa bugün bile azınlıkları yok saymaktadır. Osmanlı İmparatorluğu’nda 1876 Mebuslar Meclisi’nde 12, 1908 Mebuslar Meclisi’nde 11 Erme-ni mebusu vardı. Ayrıca Ermenilerden 22 bakan, 33 milletvekili, 21 paşa, 7 büyükelçi, 11 başkon-solos ve 41 yüksek memur vardı. Osmanlı ekonomisi Rum, Ermeni ve Yahudilerden sorulurdu. Azınlıklara her türlü hakkı ve hoş-görüyü tanıyan Osmanlı ne yazık ki karşılığını alamamıştır. Azınlıklar ve özellikle de Ermeniler, yabancılarla işbirliği, Ruslara ajanlık ve Doğu Anadolu’da savunmasız halka saldırılar yapmışlar-dır. Ayrıca azınlıklar, uluslararası antlaşmalarda İngiltere, Fransa ve Rusya’nın yanında yer alma ve devlet ekonomisinin çöküşün-de de etkili olmuşlardır. Osmanlılarda Türklerin sâhip oldukları siyasî, dinî, iktisadî ve sosyal her türlü hakkı elde eden azınlıklardan bazıları, devletin kuyusunu kazmak için mücadele etti. Hatta padişahı hal’ edecek kadar ileri gitmişlerdi. II. Abdülhamid Hânın tahttan indirilmesi kararının bildirilmesi için (275 kişilik) Meclis-i Mebusandan 4 milletvekili görevlendirilmişti. Bunlar, Selanik milletvekili ve Musevî asıllı Emanuel Karasu, Ermeni asıllı ve Hıristiyan Senatör Aram Efendi, Arnavut milletvekili Esat Toptanı Paşa ve Koramiral Gürcü Arif Hikmet Paşa idi.
YORUMLAR