Bugünlerdeki konularımızın başında diploma ve geçiş var... Ekrem İmamoğlu'nun diplomasının "iptali" gündemde. Ama öncesinde gündeme gelen bir ceza soruşturması var. Aslında iki konunun temeli aynı yere dayanıyor. Bir diğer gündem ise "yeni yargı paketi ve af". Bugün bu hususlara değinmek istiyorum.
HUKUKİ DURUM
Öncelikle şunu bilmek gerekiyor. Hukuken, tesis edilen bir işlemi idareler dava süresi içinde her zaman geri alabilir, kaldırabilir. Ancak dava süresi (yani 60 gün) geçtikten sonra bir belgenin iptal edilmesi, işlemin geçersizliğine karar verilmesi pek kolay değildir. Bunun için belirli şartların oluşması aranır.
DANIŞTAY'IN GÖRÜŞÜ
Bu tip konularda mihenk alınacak bir karar var. Danıştay İçtihatları Birleştirme Kurulu (1) kararında; idarenin yokluk, açık hata, memurun gerçek dışı beyanı veya hilesi hallerinde işlemi bir süre sınırına bağlı olmaksızın geri alabileceğini düzenliyor. Yani ortada "ağır hukuka aykırılık halleri" olarak nitelenen durumların olması gerekir, yoksa hak geri alınamaz, alınsa bile mahkemece geri alınma işlemi iptal olur. Danıştay, "açık hata" meselesini mevzuata aykırılık ifadesini dar yorumlayarak yalnızca mevzuatın açık hükmüne aykırılık hallerini bu kapsamda değerlendirmektedir. Danıştay bir kararında mevzuata uygun olmayan atamanın 16 yıl sonra iptalini hukuka uygun bulmuştur (2). Ancak tersi yönde kararları da vardır.
CEZA DAVASI AÇILIR MI?
Bu konu soruşturuluyor. İptal edilmesi ya da teknik ifade ile "diploma verme işleminin geri alınması" konusunun ceza soruşturması ile bağlantısının olabilmesi için "sahte belge" kullanılmış olması lazım. Geçiş esnasındaki belgeler sahte değilse bu durum suç teşkil etmez. Soruşturma yapılır ve takipsizlik kararı verilir. Ancak sahtelik varsa yani transkriptte oynama, istenilen belgelerde olmadığı halde varmış gibi düzenlenmesi vb. durumlar suça işaret eder.
DİPLOMA İPTAL OLUR MU?
Diploma kesinlikle iptal olur veya olmaz diyemeyiz. Eldeki bulguların tam olarak ne olduğu bilinmiyor. Kim ne söylerse söylesin itibar etmemek de lazım. Zira konu hukuki bir tartışma içeriyor. Ve her duruma göre değişmesi mümkün olabilecek düzeyde. Meselenin iki nirengi noktası var: Yapılan işlem, 1982 tarihli Yönetmelik'in 1990'daki geçiş şartlarına uygun mudur? Üniversiteye sunulan belgeler gerçek midir?
KISMÎ AF GÜNDEMİ
Toplumsal talep adeta ikiye bölünmüş durumda. "Af bekleyenler" ile "ceza sisteminden rahatsız olanlar" şeklinde bir ayrım var. Sorunun çözümü için yargı paketleri ve strateji belgesi ile gündeme gelen "yeni infaz sistemi" ve "cezasızlık algısının giderilmesine" dönük adımlara ek olarak, "kısmi" bir çözüm bulunmuş gibi duruyor.
BAKAN'IN AÇIKLAMASI
Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, yaptığı açıklamada bir çerçeve çizdi aslında. Buna göre COVID19 salgını döneminde çıkan bir düzenlemeye atıfta bulundu. Hatırlanacağı üzere o dönemdeki imkanlardan "cezası o tarih itibarıyla kesinleşenler" istifade etti, davası sürenler veya cezası kesinleşmeyenler istifade edemedi. Bu bir "eşitsizlik" sorunu doğurdu. "Bunun takdiri TBMM'de" diyerek bir yasal düzenlemeye işaret etti.
BEKLENTİM FAZLASI...
Belirli suçları istisna tutan "bir milat" beklentim var. Hatta siyasi koşullar oluşur ve toplumsal zemin bulunursa yeni anayasa ile gündeme gelebilecek genel olmasa da kapsamlı ve geçici bir "salıverilme ve denetimli serbestlik rejiminin" gündeme geldiğini görebiliriz. Ama bunun "cezasızlık algısı ile mücadeleyi" görmezden gelerek yapılması mümkün değil. Bir adım atılacaksa "caydırıcılığı sebebiyle" herkesin dikkat ettiği yeni ve zor değişen sistemi de beraberinde getirmek şart!
ANKARA'DA KONUŞULANLAR
Bu konuda duyduklarımız yeni bir paketin hazırlandığı yönünde... Kamuoyunda konuşulanlara ek olarak, artık az ceza alanların bile hapse gireceği yeni bir dönem başlayacak sanırım. Tutuklama da "hâkim takdiri" ön plana çıkarılacak. Cezaların alt limiti yükselecek. Bu süre zarfında "af beklentisinin" denetimli serbestlik veya şartlı tahliye hükümleri ile karşılanması yüksek ihtimal... Yakın zamanda kapsamlı bir çalışma Meclis'e gelecek. Yeni düzenlemeler, somutlaşınca yazacağım. Ama şunu söylemeden geçmeyelim. Af gündemine "yükseköğrenim affı" da eklenebilir. Bu halde daha ilginç bir tartışma başlayacaktır pek tabi...
YORUMLAR