DEVA Partili Karal, tasfiye edilen Türk-Sudan ortak tarım şirketini Meclis gündemine taşıdı:
“Sudan’da tarımsal faaliyet için ne kadar alan kiralandı, yatırımlar için ne kadar ödeme yapıldı?”
DEVA Partisi İstanbul Milletvekili Hasan Karal, Türk-Sudan Uluslararası Tarım ve Hayvancılık Anonim Şirketinin tasfiyesini Meclis gündemine taşıdı. Karal, “Şirket, Sudan’da tarımsal faaliyet için ne kadar alan kiralamış, bölgede yapılan tarımsal faaliyetler nelerdir? Şirketin kurulmasından tasfiyesine kadar geçen sürede oluşan kamu zararı ne kadardır?” diye sordu.
DEVA Partisi Genel Başkan Yardımcısı ve İstanbul Milletvekili Hasan Karal, Türk-Sudan Uluslararası Tarım ve Hayvancılık Anonim Şirketi ile ilgili Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı’nın yanıtlaması istemiyle Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Başkanlığına soru önergesi verdi.
‘Şirket neden tasfiye edildi’
Önergede tasfiye edilen şirketin akıbeti ile ilgili bilgiler veren Milletvekili Karal, Türkiye ile Sudan arasında ‘tarımsal üretimin ve ticaretin artırılması’ amacıyla, Bakanlar Kurulu’nun 9.11.2015 tarih ve 2015/8234 sayılı kararı ile onaylanan ”Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Sudan Cumhuriyeti Hükümeti Arasında İkili Tarımsal İşbirliği ve Ortaklığına İlişkin Anlaşma”ya dayanılarak “Türk-Sudan Uluslararası Tarım ve Hayvancılık Anonim Şirketi” kurulduğunu anımsattı.
Dönemin Cumhurbaşkanı Yardımcısı ile Tarım ve Orman Bakanı’nın özel sektörü Sudan’da yatırım yapmaya davet ettiğini belirten Karal, “Anlaşma kapsamında 18 Aralık 2018’de imzalanan protokolün ardından dönemin Tarım ve Orman Bakanı, Sudan’a gidip hem devlet hem özel sektörün üretim yapması planlanan tarım arazilerini gezmiş ve 780 bin 500 hektarlık arazinin koordinatlarının kendilerine teslim edildiğini açıklayarak Türk-Sudan Uluslararası Tarım ve Hayvancılık A.Ş. binasının açılışını yapmıştır. Önceki Dönem Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay ise, 13 Ağustos 2021 tarihinde Sudan’da ilk etapta 1 milyon dönüm tarım arazisinin Türkiye tarafından işlenmesine tahsis edildiğini açıklamış, özel sektöre de Sudan’da tarım alanında yatırım çağrısı yapmıştır. Ancak 1 Aralık 2023 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan Cumhurbaşkanı kararı ile Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğünün (TÎGEM) bağlı ortaklığı olarak kurulan Türk-Sudan Uluslararası Tarım ve Hayvancılık Anonim Şirketi tasfiye edilmiştir.” ifadelerine yer verdi.
‘Şirketin kurulmasından tasfiyesine kadar geçen sürede ne kadar kamu zararı oluşmuştur?’
Milletvekili Hasan Karal, şirketin tasfiyesi ile ortaklık payından kaynaklı tüm hak ve yükümlülüklerin TİGEM’e devredildiğini, ihdas edilen kadro ve pozisyonların da iptal edildiğini vurguladı. Karal, Bakan Yumaklı’nın yanıtlaması istemiyle verdiği önergede şirket ile ilgili şu sorulara yanıt verilmesini istedi:
“Yüzde 80 hissesi TİGEM’e ait olan Türk-Sudan Uluslararası Tarım ve Hayvancılık Anonim Şirketi, Sudan’da tarımsal faaliyet için ne kadar alan kiralamıştır? Kiralama yapıldı ise bölgede yapılan tarımsal faaliyetler ve yatırımlar nelerdir? Anılan yatırım kapsamında tarımsal faaliyetler ve arazi kiralaması dahil olmak üzere hangi yatırımlara toplamda ne kadar ödeme yapılmıştır? Sudan’da tarımsal faaliyetlerde bulunmak üzere yapılan altyapı ve üstyapı yatırımları nelerdir? Bu yatırımlara ne kadar para ödenmiştir? Cumhurbaşkanlığı kararı ile tasfiye edilen Türk-Sudan Uluslararası Tarım ve Hayvancılık Anonim Şirketi yönetim kurulu üyelerine ve çalışanlarına, kurulduğu günden bu yana kadar toplam ne kadar maaş, huzur hakkı, ikramiye ve harcırah ödenmiştir? İlgili kişiler tarımsal faaliyetlerle ilgili herhangi bir çalışmada bulunmuş mudur? Bulundular ise hangi çalışmaları yapmışlardır? Türk-Sudan Uluslararası Tarım ve Hayvancılık Anonim Şirketinin kurulmasından Cumhurbaşkanlığı kararı ile sonlandırılmasına kadar geçen sürede herhangi bir kamu zararı oluşmuş mudur? Kamu zararı söz konusu ise ilgililer hakkında herhangi bir idari veya adli soruşturma başlatılmış mıdır? Oluşan kamu zararı ne kadardır? Sayıştay raporlarına da yansıyan bulgulara göre söz konusu proje ile ilgili ‘akıbeti belli olmadan’ yapılan ödemeler nelerdir? ‘Vizyon meselesi’ olarak sunulan Sudan’da tarım faaliyetlerinde bulunmak için kurulan şirket hangi gerekçelerle kapatılmıştır?”
